Συνθετική ΨυχοΤραυματοθεραπεία

«Υπάρχει μια φωνή που δεν χρησιμοποιεί λέξεις. Άκουσε.» Rumi

«Δως μοι πα στω και ταν γαν κινάσω.» Aρχιμήδης (Δώσ’ μου πού να στηριχτώ και θα κινήσω τη γη)

Η θεραπευτική εργασία με τραυματικά βιώματα και ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις έντονης δυσφορίας διευκολύνεται σημαντικά, όταν αξιοποιούμε συγχρόνως διαδικασίες σωματικής επίγνωσης (ανοδικές) και νοητικής-ψυχολογικής επίγνωσης (καθοδικές). Θεωρούμε την πρόσβαση σε έμφυτες κινήσεις και αισθήσεις του σώματος που συνδέονται με τον «αυθεντικό εαυτό», ως μια δυναμική στηρικτική βάση για μακροπρόθεσμες θεραπευτικές αλλαγές. Στη συνέχεια, και από αυτήν την ισχυρή και διαρκή πλατφόρμα, τα άτομα μπορούν να οδηγηθούν σταδιακά να έρθουν σε επαφή με τις τραυματικές εμπειρίες και να τις μετουσιώσουν. Αποτελεσματική θεραπεία είναι εκείνη που βοηθά τους θεραπευόμενους να μετακινηθούν από την καταστολή (μούδιασμα) και την υπερδιέγερση ( αίσθηση κατακλυσμού) στην «υγιή επιθετικότητα», την ασφάλεια και την ικανότητα σχετίζεσθαι.» P. Levine

Η νευροβιολογικά ενημερωμένη και σωματικά προσανατολισμένη ΨυχοΤραυματοθεραπεία δεν είναι μια “καινούρια θεραπευτική προσέγγιση”, είναι ένα κεντρικό πεδίο έρευνας και κλινικής πρακτικής στο οποίο, μέσα από τις σημαντικές επιστημονικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών, συναντώνται και αλληλεπιδρούν διαφορετικά ερευνητικά και θεραπευτικά συστήματα :

η Ψυχοθεραπεία – και ιδιαίτερα η σωματικά προσανατολισμένη Ψυχοθεραπεία , η Θεωρία του Δεσμού, οι Νευροεπιστήμες ( Διαπροσωπική Νευροβιολογία και Θυμική Νευροεπιστήμη) και οι Πρακτικές Διαλογισμού/Ενσυνειδητότητας για το θεραπευτικό πλαίσιο

έχοντας ως κοινή προοπτική την θεραπεία του ψυχικού τραύματος και την προαγωγή ψυχοσωματικής υγείας και προσωπικής ανάπτυξης.

Στις ΠΤΥΧΕΣ ακολουθούμε μια συνθετική, οργανισμική προσέγγιση, τη Συνθετική ΨυχοΤραυματοθεραπεία (Integrative PsychoTrauma Somatics), για τη θεραπεία του ψυχικού τραύματος και των διαταραχών αποσύνδεσης. Η προσέγγιση αντλεί από μια ολοκληρωμένη επαγγελματική εκπαίδευση στην ψυχοτραυματοθεραπεία τα τελευταία 15 χρόνια και βασίζεται :

- στη Σχεσιακή Νευροεπιστήμη (Διαπροσωπική Νευροβιολογία & Νευροθυμική Αναπτυξιακή Ψυχολογία και Ψυχοθεραπεία, A. Schore, D. Siegel et.al, M. Bentzen, S. Hart et.al) και
- στις νευροβιολογικά θεμελιωμένες σωματικές τραυματοθεραπευτικές προσεγγίσεις για τη ρύθμιση του μετατραυματικού στρες και τη θεραπεία του αναπτυξιακού σχεσιακού τραύματος :
  Somatic Experiencing ® [SE®] (P. Levine) /Σωματική Βιωματική Τραυματοθεραπεία και
  NeuroAffecive Relational Model™ [NARM™] (L. Heller )/ Νευροθυμικό Σχεσιακό Μοντέλο

Στον ευρύτερο συνθετικό, θεωρητικό και θεραπευτικό της προσανατολισμό, η προσέγγιση συνδέεται επίσης με :

- κεντρικές ιδέες των τραυματοθεραπευτικών προσεγγίσεων :
  Somatic Approaches on Attachment and Trauma ( D. Poole-Heller ),Sensorimotor Psychotherapy (P. Ogden),
- θεραπευτικά μοντέλλα που εστιάζουν στην πολυπλευρότητα του εαυτού (Ego State Therapy /
  M. Phillips,Internal Family System / R. Schwartz )
- την Συνθετική Σωματική Ψυχοθεραπεία IBP ( J.L. Rosenberg, M. Rand, B. Kitaen-Morse)
- τη φαινομενολογική ματιά στην προσέγγιση Focusing ( E.Gendlin)
- την αναπτυξιακή ψυχοδυναμική θεώρηση ( M.Mahler, J.F. Masterson et.al) στη θεραπεία
  διαταραχών προσωπικότητας και τη Γιουγκιανή σχολή σκέψης σχετικά με την πορεία της εξατομίκευσης
- τη συστημική θεώρηση για τη δυναμική των οικογενειακών σχέσεων (I.Boszormenzi- Nagy et.al)
- την πρακτική της Ενσυνειδητότητας* στο τραυματοθεραπευτικό πλαίσιο (Mindfulness
  in Clinical Practice B.v.d.Kolk, D. Siegel et.al)
- την προσέγγιση Zapchen Somatics** ( J.Henderson )

Σύμφωνα με τη σύγχρονη έρευνα στο πεδίο της Ψυχοτραυματολογίας (v.d.Kolk 2014), το τραυματικό βίωμα, σε όποιο επίπεδο – σωματικό, γνωστικό, ψυχοσυναισθηματικό, σχεσιακό – και αν συμβαίνει, εκδηλώνεται σε σωματικές διαδικασίες και διατηρείται μέσα από αυτές.

Ως συνέπεια του τραύματος, παγιώνονται στο σωματικό-νευροθυμικό επίπεδο καταστάσεις ψυχοφυσιολογικής δυσρύθμισης, που συνοδεύονται από αμυντικά πρότυπα αντίληψης και συμπεριφοράς, τα οποία, ενώ στο παρελθόν έχουν λειτουργήσει προσαρμοστικά – προστατευτικά, στο παρόν στρεβλώνουν την αίσθηση του εαυτού, περιορίζοντας τη συνοχή και λειτουργικότητά του. Η σωματική βιωματική αίσθηση του εαυτού (felt sense), είναι συχνά αποσυνδεδεμένη ή μη προσβάσιμη, λόγω των τραυματικών βιωμάτων. Εν τούτοις, μπορεί να καλλιεργηθεί, να εμπεριεχθεί και να ενδυναμωθεί στο πλαίσιο της θεραπευτικής διαδικασίας και στη διαδρομή της προσωπικής ανάπτυξης.

Η διαδικασία επανα- σύνδεσης με το σωματικό εαυτό, που καλλιεργείται ενσυνείδητα και σταδιακά – μέσω της επίγνωσης της αναπνοής, των αισθήσεων, των νοητών εικόνων, της φωνής, της αισθησιοκινητικής αντίληψης και έκφρασης – ενισχύει την αίσθηση ασφάλειας στο παρόν, λειτουργεί στηρικτικά ως ενσώματη (embodied) διαίσθηση και σε συνέργεια με τις γνωστικές και τις ψυχοσυναισθηματικές δεξιότητες. Έτσι ενισχύεται η φυσική ικανότητα του οργανισμού για ψυχοφυσιολογική αυτορρύθμιση και εξισσορόπηση.

* Eνσυνειδητότητα: η επίγνωση που προκύπτει από την εκούσια προσοχή στην παρούσα στιγμή, χωρίς επίκριση. Η συνειδητή επικέντρωση της προσοχής στην ύπαρξή μας στο «εδώ και τώρα» με κατανόηση και αποδοχή. Είναι το να είμαι παρών στη ζωή μου λεπτό προς λεπτό χωρίς να χρειάζεται να κάνω κάτι διαφορετικό αλλά παρατηρώντας: πώς είναι το να οδηγώ σήμερα; να συζητώ με ένα συνάδελφο; να ακούω πραγματικά αυτό που έχει να μου πει το παιδί μου; τι ακριβώς βιώνω; (J. J.Kabat-Zinn, Mindfulness-based Interventions in Context,2003).

Η πρακτική της ενσυνειδητότητας, που έχει τις ρίζες της στις Ανατολικές εσωτερικές παραδόσεις, καθίσταται ένα όλο και πιο προσφιλές ψυχοθεραπευτικό εργαλείο. Η ενσυνειδητότητα, στην πιο γενική της όψη, σημαίνει τη συνειδητή επικέντρωση στην παρούσα εμπειρία μας: την παρατήρηση του εαυτού μας, των σκέψεων, των συναισθημάτων και των σωματικών αισθήσεών μας. Ο απώτερος στόχος είναι να μάθουμε να αφουγκραζόμαστε και να παρατηρούμε τα φαινόμενα της εμπειρίας μας – σκέψεις, συναισθήματα και αισθήσεις – με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην τα απωθούμε, αλλά αντίθετα να καλλιεργούμε την ικανότητα να τα βλέπουμε ως εφήμερα και παροδικά. Η δύναμη της ενσυνειδητότητας έγκειται στην ελευθερία και την αίσθηση της ροής και της ρευστότητας, που βιώνουμε όταν είμαστε σε επαφή με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις αισθήσεις μας, αλλά όχι ταυτισμένοι με αυτά. (L. Heller & A. La Pierre, Healing Developmental Trauma, 2012 / Ελληνική μετάφραση σε προετοιμασία)

** Zapchen Somatics, σωματοθεραπευτική πρακτική, που συνδυάζει την δυτική ψυχοθεραπευτική, ψυχοσωματική και νευροβιολογική γνώση με τις παραδοσιακές πρακτικές ενεργειακής ίασης του θιβετιανού βουδισμού (Variayana)