Τι είναι Τραύμα;
Τραύμα είναι μια φυσική, στην πορεία της ζωής συχνά αναπόφευκτη αρχετυπική εμπειρία της ύπαρξης. Τραυματικά βιώματα όπως, πόλεμοι βία, καταστροφές και οι συνέπειές τους, περιγράφονταν ανέκαθεν στη μυθολογία, σε θρησκευτικά, λογοτεχνικά και φιλοσοφικά συγγράμματα.
Το ψυχικό τραύμα, απλό ή σύνθετο, προσωπικό ή συλλογικό, είναι το κεντρικό αντικείμενο κλινικής έρευνας και θεραπείας, του σχετικά νέου ψυχοθεραπευτικού πεδίου της ψυχοτραυματολογίας και τραυματοθεραπείας (1)
Τραύμα είναι κάθε γεγονός το οποίο τραυματίζει το προστατευτικό μας περίβλημα, αφήνοντάς μας με μία αίσθηση κατάρρευσης και αβοήθητου. Αιτίες του τραύματος μπορεί να είναι δραματικά γεγονότα, όπως πόλεμος, σωματική και ψυχοσυναισθηματική βία, παραμέληση και κακοποίηση, σοβαροί τραυματισμοί και ασθένειες, εγχειρητικές επεμβάσεις, απώλεια κοντινού προσώπου, φυσικές καταστροφές. Όμως επίσης, φαινομενικά συνηθισμένα, καθημερινά, συχνά απρόσμενα γεγονότα – πτώσεις και μικροτραυματισμοί, ατυχήματα, ιατρικές και οδοντιατρικές επεμβάσεις, παθητική συμμετοχή σε έντονες συγκρουσιακές καταστάσεις -, μπορεί, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες , ιδιαίτερα για τα παιδιά, να είναι τραυματικά. H ένταση της τραυματικής αντίδρασης, εξαρτάται από την ψυχική ανθεκτικότητα, τους εσωτερικούς και εξωτερικούς στηρικτικούς πόρους, τη σωματική κατάσταση , την οικογενειακή δυναμική, τις συνθήκες διαβίωσης και την ηλικία. Το τραύμα – τραυματικό σοκ – μπορεί να προκληθεί από ένα μεμονωμένο συμβάν (απλό τραύμα) ή να είναι συνέπεια μιας σύνθετης παρατεταμένης τραυματικής κατάστασης στην πορεία της ανάπτυξης (σύνθετο αναπτυξιακό τραύμα ή τραύμα πρόσδεσης).
(1)
Η επιστημονική ενασχόληση με τα ψυχικά τραύματα ξεκίνησε περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα καταρχάς ως μεμονωμένο πεδίο έρευνας διακεκριμένων «Ειδικών». Στη σύγχρονη βιβλιογραφία γίνεται αναφορά στον J-M Charcot και τις έρευνές του γύρω από την Υστερία. Επίσης, έχει εκτιμηθεί ως πρωτοποριακό, το ερευνητικό και κλινικό έργο του P.Janet σχετικά με τις Διαταραχές Μνήμης και την Αποσυνδετική Διαταραχή (Dissociation) σε ασθενείς με τραυματικά βιώματα. Η Διάλεξη του Λέκτορος S. Freud τον Απρίλιο 1896 περί της Αιτιολογίας της Υστερίας, θεωρείται ως η καταγωγή της μοντέρνας Ψυχοτραυματολογίας. Στη Διάλεξη αυτή ο Dr. S. Freud περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στην κλινική εικόνα της Υστερίας και τη Παιδική Σεξουαλική Κακοποίηση. (Αυτή η προσέγγιση αποσύρεται στη συνέχεια από τις περαιτέρω θεωρητικές και κλινικές έρευνες του πρωτοπόρου στοχαστή, πιθανώς ώστε να αποφευχθεί η σύγκρουσή του με την ισχύουσα αστική τάξη της Βιέννης του 19.ου αιώνα, τέκνα της οποίας και οι περισσότεροι /ες ασθενείς και πελάτες του. Σημ.τ. Μ./ Σημειώσεις εκπαιδευτικού υλικού / Σεμινάριο Ψυχοτραυματολογίας). Η επιστημονική συζήτηση γύρω από το θέμα των συνεπειών τραυματικών βιωμάτων, υπόκειται στη συνέχεια σε έναν εναλλασσόμενο ρυθμό ανακάλυψης και απώθησης. Ιδιαίτερη επικαιρότητα αρχίζει να αποκτά η θεματολογία του τραύματος την εποχή των Παγκοσμίων Πολέμων. Νευρώσεις Πολέμου διερευνώνται στην Tavistock Clinic, εκεί όπου αναπτύσσεται από τον Bion η Ομαδική Ανάλυση. Στη δεκαετία του 1970 παρουσιάζεται μια νέα ανάκαμψη στο ερευνητικό πεδίο της Ψυχοτραυματολογίας και στη συνέχεια στη Τραυματοθεραπεία, με αφορμή τους Βετεράνους του Πολέμου του Βιετνάμ. Ώθηση για τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη και εμβάθυνση της επιστημονικής έρευνας και κλινικής πρακτικής προέρχεται στη πορεία, από την ενασχόληση με τις μετατραυματικές διαγενεαλογικές συνέπειες του Ολοκαυτώματος, καθώς και από το Γυναικείο Κίνημα και την αυξανόμενη θεματοποίηση της Σεξουαλικής Κακοποίησης, του Βιασμού και της Ενδοοικογενειακής Βίας. ( DSM – Ταξινόμηση της Μετατραυματικής Διαταραχής ΜΤΔ/1980). Έναυσμα για περαιτέρω ερευνητική και θεραπευτική εργασία δίνουν επίσης τα ψυχοκοινωνικά κέντρα για Πρόσφυγες, που θεματοποιούν τις τραυματικές επιπτώσεις του Βασανισμού, της Πολιτικής Δίωξης, των Εμφυλίων Πολέμων και της Καταναγκαστικής Πορνείας. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 παρατηρείται μια ταχύτατη ανάπτυξη στο τομέα της Ψυχοτραυματολογίας και Τραυματοθεραπείας και στην εκπαίδευση των Ψυχοθεραπευτών. (Psychotraumatologie Wikiped/ Μετ. Ζ. Σ )